هشتم آذرماه، روز «کهن‌دژ» ترشیز

کندر، سابقه‌ای طولانی و تاریخی دارد. از دیرباز نامش در تاریخ و تذکره‌ها آمده و اهمیتش نیز از همین روست. خاکش حاصل‌خیز و با برکت است. مردمش، مردمی استوار و پای‌بندند. دلبسته‌ی ایران و فرهنگ ایران‌اند. خاک کندر گویی، از دیرباز بزرگ‌پرور بوده است. اصلاً باید گفت خراسان و ترشیز خاکش بزرگ‌پرور بوده و هست. از عمیدالملک تا دکتر کندری و تا همین امروز نام و نشان‌های بی‌شماری در این خاک پروردند و بالیدند و قد کشیدند و به این خاک و به این فرهنگ و این مردم خدمت کردند. وقتی پا به شهر کندر می‌گذاری، گویی بر صفحه‌صفحه‌ی تاریخ پا نهاده‌ای و صدای پای تاریخ را می‌شنوی که از مقابل دیدگانت می‌گذرد. حال، امروز با همّت و پشتکار و پیگیری‌های شهردار کندر «مهندس نصرتی» و همراهی و هم‌دوشی شورای اسلامی شهر کندر، هشتم آذرماه را روز کندر نام نهادند. روزی که با نام «عمیدالملک‌کندری»، وزیر بخرد و بشکوه دربار سلجوقی تنیده است.

عمیدالملک، فردی دانشمند و خردمند بود که آوازه‌اش در سرتاسر خراسان طنین انداخته بود. فارسی و عربی نیک می‌دانست و در نوشتن و حفظ و ارج نهادن به زبان فارسی، همّت گماشته بود. اگرچه عمیدالملک عمرش چندان به این جهان نپایید و هنگامی که با بدرسمیِ رقیب سیاسی‌اش به قتل رسید، تنها چهل و چند سال عمر داشت؛ اما، نیمی از همین عمر کوتاه را به وزارت گذراند. در تاریخ آورده‌اند: «وقتی طغرل وارد نیشابور شد خواستار مردی شد که عربی را خوب بنویسد و بداند. موفق، عمیدالملک را معرفی کرد و او در آن حال مردی بود فاضل و فصیح و شاعر.» (تاریخ کاشمر، خسروی محمدرضا، نشر نگاه بیّنه، چ سوم، 1397)

دلبسته‌ی زبان و فرهنگ فارسی بود و در دوران وزارتش امر به نوشتن فارسی امثله و دفاتر و مناشیر کرد؛چه، تا دوران محمود غزنوی رسم به عربی نوشتن بود. از همین رو بوده شاید که شاعرانی نیز مدح عمید را گفته‌اند.

«چندان که نقل کرده‌اند که تا هنگام سلطنت محمود غزنوی، قانون و دفاتر و امثله (فرمان‌ها) و مناشیر از درگاه سلاطین به زبان عربی نوشته می‌شد. چون وقت وزارت به عمید رسید دستور داد این قاعده را برطرف سازند، شاید به دلیل همین علایق وی به زبان فارسی بوده است که شاعران نامبرداری هم‌چون «لامعی گرگانی 414 ه.ق» و «ابوالحسن باخرزی» صاحب «دمیه القصر» او را مدح گفته‌اند.» (همان)

سرانجامِ تلخ عمیدالملک به دست رقیب سیاسی خود رقم خورده است. نظام‌الملک، دستور به قتل عمید می‌دهد و اعضای بدنش را تکه‌تکه می‌کنند و هر تکه را در شهری دفن می‌کنند. خونش را در مرو ریختند و سرش را به نیشابور بردند و پوست سرش را به خاک کرمان سپردند و بعضی اعضا را به خوارزم و عمده‌ی بدنش را به کندر کنار مدفن پدرش ابوصالح منصور به‌سال 456 ه.ق دفن کردند.

هنگامی که جلاد می‌خواهد فرمان را اجرا کند، عمیدالملک به او می‌گوید: «وزیر را بگو بدرسمی که نهادی و وزیر کشتن در سلاطین آموختی، عجب اگر بر خود و نسل خود این معنی باز نبینی.» (همان)

روز کندر:

در تاریخ هشتم آذرماه، شهر کندر، در جشنی میزبان علاقه‌مندان و فرهنگ‌دوستان دیار ترشیز بود. در این جشن که با حضور مردم و مسئولان برگزار گردید، این روز را به‌طور رسمی، روز «کندر» نام نهادند. اهداف و برنامه‌های آینده، نویدبخش روزهایی است که می‌تواند بسترساز جذب گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ مردم ترشیز باشد. در همین روز، از طرح یادمان «عمیدالملک‌کندری» نیز رونمایی شد. هم‌چنین کلنگ آغاز به‌کار این مجموعه را با حضور فرماندار، شهردار، رییس اداره‌ی میراث‌فرهنگی‌، اداره‌ی بهزیستی، اداره‌ی ورزش و جوانان شهرستان خلیل‌آباد و هم‌چنین اعضای شورای اسلامی شهر کندر به زمین زدند.

شهر کندر در حوزه‌ی گردشگری، علی‌الخصوص، گردشگری کشاورزی و فرهنگی، می‌تواند فعالیت‌های قابل توجهی داشته باشد. البته، جذب گردشگر تنها به ارائه‌ی طرح متکی نیست و نیازمند زمینه‌سازی‌هایی است که باید در راستای آن گام برداشت. گردشگری از مقصد آغاز نمی‌شود. به بیان دیگر، گردشگری از مبدأ آغاز می‌گردد. بسترسازی گردشگری، یعنی ایجاد جاده‌های ایمن، راه‌آهن، فرودگاه، هتل، خدمات رفاهی و... است که به فراخور هر منطقه قابل تفکیک و بررسی است. گرچه، با همّت شهرداری و شورای اسلامی شهر کندر، طرح آغازینِ بسترسازی جذب گردشگر مهیا شده است، اما، ایجاد اقامتگاه‌های گردشگری، هتل، متل و دیگر مکان‌های خدماتی و رفاهی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. در حوزه‌ی گردشگریِ کشاورزی، شهر کندر ظرفیت‌های قابل توجهی دارد که هرکدام در جای خود می‌تواند جاذب گردشگران متعددی باشد.

از برگ تاک تا مویز:

در کنار گردشگری کشاورزی، می‌توان روی گردشگری غذایی شهر کندر نیز برنامه‌ریزی داشت. از فصل برداشت برگ تاک، که خود در حوزه‌ی غذایی منطقه دارای اهمیت است، می‌توان گردشگر را به منطقه آورد. تقریباً نیمی از سال را می‌توان روی موضوع گردشگر متمرکز بود. البته این بدان معناست که جذب گردشگر موجب آسیب به کشاورزی منطقه نشود.

دیگر ظرفیت‌های کشاورزی منطقه، هم‌چون انار، زعفران و... نیز در مرکز توجه گردشگر است. غوره و دیگر مشتقات آن مانند غوره‌خشک، غوره‌شور، آبغوره و... انگور، شیره‌ی انگور، سرکه‌ی انگور، کشمش و مویز هرکدام برای گردشگر دارای اهمیت است. هم‌چنین در حوزه‌ی گردشگری کشاورزی می‌تواند برنامه‌های دیگری هم مد نظر قرار گیرد. برنامه‌هایی مانند «انگور واکنی»، «انگور به سیم کشیدن» و ... که گردشگران حوزه‌ی خودش را دارد.

هم‌چنین در حوزه‌ی گردشگری فرهنگی نیز می‌توان فعالیت‌های درخوری داشت. البته این موضو ع نیازمند تحقیقی میدانی است. با تحقیق میدانی می‌توان ظرفیت‌های فرهنگی متعدد را بررسید و اقدام به احیا مجدد آن‌ها نمود.

سخن پایانیِ اقای شهردار:

جهان یادگار است و ما رفتنی

به گیتی نماند به‌جز مردمی

ما بر این باوریم که کندر، کهن‌دژ تاریخ و فرهنگ ترشیز بزرگ، با چشم‌انداز گردشگری و کشاورزی، می‌تواند جایگاه رفیعی در عرصه‌های گوناگون داشته باشد. در این راستا و طبق مصوبه‌ی شورای اسلامی شهر کندر، روز هشت آذرماه، مصادف با زادروز «عمیدالملک‌کندری»که از مردان خوش‌نام سیاست در دوران سلجوقی بوده است، با هدف افزایش حسِ تعلقِ مکانی و هم‌بستگیِ اجتماعی و هوّیت‌بخشی و تأکید بر هوّیت اجتماعی و فرهنگیِ مردم ترشیز، به‌عنوان روز «کندر» انتخاب گردید.

امسال نیز برای اولین‌بار و با حضور جمعی از فرهیختگان و مردم عزیز کندر، جشنی به همین مناسبت برگزار شد. در این مراسم از یادمانِ وزیرِ خردمند «عمیدالملک‌کندری» رونمایی شد و هم‌چنین فرایند ساخت و احداث پروژه‌ی یادمان به‌زودی آغاز خواهد گردید.

این حرکت می‌تواند به‌صورت مستمر و با چشم‌اندازی بلندمدت در راستای اعتلای فرهنگی و هنری شهر کندر مؤثر واقع شود و این روز می‌تواند سرآغازی بر فعالیت‌های بیشتر در حوزه‌های مختلف باشد.

نویسنده: حمید ضیایی