بارش برف و باران خوب است یا بد!!!

کاشمر سفیدپوش شد، برف بارید، هوا سرد شد. عکاسی در برف و عکس های آدم برفی فضای مجازی را پر کرد. اما دلخوشی های ساده هم دیگر زود رنگ می بازند. خبر از افت گاز در شهرهای شمال شرق کشور رسید و نگرانی از این که ممکن است گاز خانگی با افزایش مصرف قطع شود. مدارس تعطیل شدند و ادارات دورکار. اکثر کارخانه ها...

سوال این است چرا در کشوری که رتبه چهارم در تولید در جهان را دارد چنین اتفاقی بیافتد و امکان مدیریت مصرف و یا تامین گاز برای چند روز سرما وجود نداشته باشد.

پاسخ های متعددی به این سوال داده شد. وزير نفت در يک ارتباط تلفني با بخش خبري 21، صدا و سيما در خصوص کمبود گاز به ويژه در استان‌هاي شمال شرق که از آن تحت عنوان زنگ خطر يادکرده، در پاسخ به اين سوال که ترکمنستان صادرات گازش را به ايران قطع کرده، پس از زمينه چيني زيادي، اين خبر را تاييد کرده و گفته «مستحضر هستيد که کشور‌هاي همسايه اکثرا به لحاظ سرمايي که دامنگير شده دچار مشکل شده‌اند، گزارشي که به ما داده‌اند مطرح کردند که حتي در عشق‌آباد هم مشکل گاز پيدا کرده‌اند و قطعي گاز در بخش‌هاي مختلف، به همين دليل ميزان سوآپ گازيشان را کم کرده‌اند، خواهشم اين است به خصوص براي منطقه شمال شرق کشور با همکاري که مردم عزيز خواهند کرد ما اين سرما را بدون قطعي گاز پشت سربگذاريم.» و در پاسخ به اين سوال که آيا قطع شدن گاز از سمت ترکمنستان فشار گاز را کمي مضاعف مي‌کند، اينطور گفته: «مردم عزيز به خصوص در استان‌هاي شمال شرق کشور هر سه استان گلستان، خراسان و سمنان که مردم عزيز با رعايت و بهينه مصرف کردن گاز خادمين خودشان را کمک کنند که همه هموطنان ما به خصوص شهرستان‌هايي که آخر شبکه هستند مشکل گاز پيش نيايد.» اینها همه در شرایطی صورت گرفته که جواد اوجی، وزیر نفت دولت ســیزدهم روز اول شهریور، زمستان سخت را برای کشورهای غربی پیش بینی کرده و گفته بود: «دولت های اروپایی با دســت خودشــان به مردم شــان ظلم می کنند. ایران می تواند بخشــی از کمبود انرژی در جهان را تامین کند.»

وزیر نفت همچنین گفت: « امروز در پیک مصرف گاز هستیم. سعی داریم توزیع گاز را مدیریت کنیم. دمای 21 استان این کشور به زیر صفر رسیده است. بنده موظفم گاز مردم را تامین کنم. این هوای ســرد سابقه نداشته است. این هوا را احتمالا در هفته اول بهمن هم داریم و ماندگار اســت. ممکن است افت فشار ایجاد شود اما امیدواریم با همکاری مردم مشکلی در مصرف خانگی ایجاد نشــود.» در مورد این پاسخ باید توضیح داد که به گفته کارشناسان هواشناسی دمای هوای کشور طی چند سال اخیر در حال افزایش بوده، بنابراین نمی توان گفت که در مقایســه با سال های گذشته با مســئله ای عجیب و غیرطبیعی مواجه شــده ایم. تازه دو سه روز است که برف باریده؛ در گذشته بسیاری از شهرهای کشور با بارش سنگین برف مواجه می شدند اما الان چنین نیست.

در پاسخی دیگر افت فشار گاز به میزان مصرف بالای انرزی ایرانیان نسبت داده شد. گفته شد ایرانی‌ها ۶ درصد از کل گاز مصرفی جهان را مصرف کرده‌اند و چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز جهان شناخته شده‌اند. چندی پیش، مجتبی یوسفی، عضو کمیسیون عمران مجلس ایران گفته بود که ایران، سومین کشور تولیدکننده گاز در جهان و دومین کشور از حیث ذخایر است. او گفته بود که مصرف گاز در ایران به اندازه دو برابر اتحادیه اروپاست. گفتنی است میزان مصرف گاز در بخش‌های خانگی و تجاری کشور، مرزهای 700 میلیون مترمکعبی در روز را هم درنوردید؛ افزایشی 150 میلیون مترمکعبی مصرف گاز درشرایط فعلی در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل. این میزان مصرف گاز را می‌توان معادل تولید ۶ فاز میدان گازی پارس‌جنوبی ارزیابی کرد. در یک تصویر کلی‌تر، ایران ۶.۷ برابر بیشتر از سرانه مصرف گاز دنیا و سه برابر بیشتر از کل اتحادیه اروپا گاز مصرف می‌کند. چندي پيش هوشنگ فلاحتيان، معاون برنامه‌ريزي وزارت نفت در رابطه با مصرف بي رويه گاز گفته بود: ما به يک منبع بي‌نهايت گاز متصل نيستيم و اين ذهنيت بايد در مردم اصلاح شود، اگر بتوانيم حداقل 10 درصد از مصرف گاز صرفه‌جويي کنيم تقريباً همه مشکلات ناترازي گاز کشور حل مي‌شود.اگر يکي دو درجه دماي خانگي را کمتر تنظيم کنيم و در محدوده دماي رفاه 18 تا 21 درجه قرار دهيم، معادل توليد دو فاز عسلويه، گاز آزاد شده و مشکل کسري گاز کشور مرتفع مي‌شود، بدين ترتيب گاز بيشتري نيز به صنايع مي‌رسد و توليد ثروت صورت مي‌گيرد. اما موضوع به همين جا ختم نمي‌شود و کارشناسان امر معتقدند که نه تنها مردم در صرفه‌جويي گاز کوشا باشند بلکه کشور ما از لحاظ زير ساختي هم بايد مورد توجه قرار بگيرد.

در مورد این پاسخ هم باید به نکاتی اشاره کرد؛ کارشناسان معتقدند در کشور ما به دلیل استاندارد نبودن خودروها، لوازم گرمایشی و سرمایشی، و نیز گران بودن کالاهایی که استاندارد هستند عملا چاره‌ای جز مصرف بالای انرژی وجود ندارد همچنین در کشور ما صنایع به‌شدت انرژی‌بر مانند فولاد و پتروشیمی را بدون درنظرگرفتن بهینه‌کردن مصرف انرژی، برآورد ارزش‌افزوده و فرض عدم افزایش قیمت نفت و گاز، توسعه دادیم. بعلاوه در ساخت ساختمان‌ها و دیگر صنایع با وجود قوانینی مانند مبحث ۱۹ ساختمان‌سازی به دنبال عایق‌سازی و جلوگیری از اتلاف انرژی نبوده‌ایم. از طرفی پیش بینی های لازم نیز برای تامین گاز انجام نمی پذیرد. ذخیره‌سازی گاز به‌عنوان روشی مطمئن و کارآمد برای پاسخگویی به نیاز بالای انرژی در فصل سرد یاد می‌شود. در حال حاضر ظرفیت ذخیره‌سازی در کشورهای اروپایی به‌ طور میانگین ۲۲ درصد از گاز مصرفی، روسیه ۱۹ درصد، امریکا ۱۶ درصد، ترکیه ۷ درصد و در ایران فقط ۱.۷ درصد است.

به نظر می رسد دو مشکل اساسی در تامین و توزیع انرزی در ایران وجود دارد؛ مدیریت تولید و مدیریت مصرف. اگر روزنامه ها و رسانه ها را ورق بزنید تلاش مسئولان برای برعهده نگرفتن مسئولیت را به عینه مشاهده می فرمایید . سعی بر این است که دولت های گذشته را عامل اصلی مشکل بدانند و اجرای ناقص عملیات را در سالیان گذشته و در دولت های قبل عامل افت گاز بدانند . متاسفانه در جریان تغییر و تحول دوره های مختلف همیشه مردم این مشکل را داشته اند که مسئولان بدون ارائه برنامه های خودشان حتی در پایان یک دوره 8 ساله مشکلات را ناشی از عملکرد دوره قبلی می دانستند. و این روند دارای سیکل چرخشی است.
از مدیریت در مصرف نیز نباید غافل شد این روزها پویش هر خانه یک اتاق گرم با مشارکت مردم در شرایط بحرانی شاید تا حدودی کارساز باشد ولی ضرورت مدیریت مصرف انرژی با استفاده از تکنیک های نوین هوشمندسازی به شدت احساس می شود. در دیگر کشورها هم اگر مردم آزادانه بتوانند انرژی مصرف کنند رفتاری جز ازدیاد مصرف ندارند. در ایران هیچ راهی برای کنترل مصرف وجود ندارد و فرض بر خود کنترلی گذاشته شده است. بدیهی است در مواردی که فرد نیاز به گرما دارد و خودش سردش است این روش کاربردی نخواهد بود. سیستم های هوشمندی که توسط کاربر روی وسایل گذاشته می شود و سیستم های هوشمندی که توسط مدیریت برق روی کنتورها گذاشته می شود می تواند میزان مصرف روزانه یا هر ماهه فرد را مشخص می کند و در مدیریت فردی و خانگی موثر باشد.