تا کی قرار است اهداف کلی و شعارگونه باشد

اخبار گوش می دهیم و به این خبر برمی خوریم « ریشه‌کنی فقر مطلق اولویت دولت است »، پیامکی از یک خبرگزاری برایمان ارسال می شود با این تیتر «بدون فرزندآوری نمی‌توانیم به ایران قوی بیندیشیم» در زیرنویس تلویزیون هم نوشته شده است« گام بزرگ دولت در دلارزدایی»...

یک نگاه گذرا ما را امیدوار می کند که شاید قرار است کاری کارستان انجام شود ولی زمان می گذرد و اقتصاد و فرهنگ و جامعه بر همان مسیر قبل پیش می رود. سوال این است چرا برنامه ها در همان مسیر اولیه متوقف می شود یا اصولا اثری از اجرای طرح ها در جامعه نمی بینیم و آنچه می بینیم و می شنویم تکرار مکرر کلمات خوشایند است و اصولا برنامه ریزی چه جایگاهی در بین مسئولان کشور ما دارد؟

چنانچه می دانیم برنامه ریزی فرایند آگاهانه تصمیم گیری در مورد اهداف و فعالیت های آینده یک فرد گروه واحد کار یا سازمان است. مدیر یا مدیران برنامه ریزی، برنامه ریزی را با یک تحلیل موقعیتی آغاز می نماید و در چارچوب محدودیت زمانی و منابع اطلاعات مرتبط با مسئله مورد برنامه ریزی را جمع آوری و تفسیر می نمایند، سپس با تاکید بر خلاقیت مدیران و کارکنان را تشویق کرده تا بر پایه نگرشی وسیع به امور خود بیاندیشند آنگاه با توجه به مزایا، مضرات و تاثیرات بالقوه هر گزینه، مناسب ترین و امکان پذیر ترین اهداف و طرح ها را برگزیده و مدیران و کارکنان را توجیه نموده و منابع مورد نیاز را در اختیار آنان گذاشته و به انجام آن تصویب می نمایند.

تحلیل این تعریف علمی را با ارائه یک نمونه از صحبت های یکی از مسئولان می تواند موضوع را بهتر روشن کند.

«احمد وحیدی وزیر کشور در حاشیه اجلاس سراسری ستاد و صف در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه در قانون جمعیت مشوق‌هایی همچون افزایش تسهیلات و تشویق برای ازدواج پیش‌بینی شده است، اضافه کرد: برخی از این موارد ابلاغ شده و برخی هم نیازمند تدوین آیین‌نامه است.

وی به چاره‌سازی در حوزه جلوگیری از سقط جنین اشاره کرد و اظهار داشت: در این رابطه همگان باید به تأکیدهای وزارت بهداشت توجه کنند و هراقدامی برابر چارچوب‌های آن انجام بگیرد، ما از این حیث وضع مناسبی نداریم و باید به آن رسیدگی شود.

وی بر افزایش نرخ ازدواج تاکید کرد و فرهنگ‌سازی و نقش نهادهای مردمی در زمینه ازدواج و فرزندآوری را با اهمیت خواند.

وزیر کشور درخصوص توجه ویژه به فرهنگ‌سازی در زمینه ازدواج نیز اظهار داشت: ازدواج و تحکیم خانواده به عنوان بنیانی‌ترین واحد جامعه، نقش اساسی در تحکیم اجتماعی دارد و جزو سیاست‌های اجتماعی جمهوری اسلامی است که در قانون اساسی هم مورد تأکید قرار گرفته است.

وحیدی گفت: در خانواده رشد، شعور، بلوغ، عقلانیت و انسجام اجتماعی شکل می‌گیرد از این رو باید بحث ازدواج را مورد توجه قرار دهیم و در این رابطه تسهیلاتی در نظر گرفته شده که بانک‌ها آن را تامین کردند.

وزیر کشور تأکید کرد: کمبودها باید در همه حوزه‌ها و توسط تمام مراکزی که در این موضوع نقش دارند، جبران شود تا جریان ازدواج آسان و راحت را که در قانون پیش‌بینی شده، محقق کنیم.»

در این سخنان هدف افزایش فرزندآوری و ازدواج است. سوال این است چه کسانی یا چه نهادهایی برای تشویق جوانان کار خواهند کرد.( نقش کارمندان یا افرادی که می خواهند مشوق جوانان باشند مشخص نیست و حتی مشخص نیست که چه مشوق هایی در نظر گرفته شده است)

عبارات « ابلاغ می شود»، « رسیدگی می شود»، «محقق می کنیم» که به آینده اشاره دارد بدون رویکرد است.

عبارات « ازدواج آسان و راحت»،« فرهنگ سازی» دارای تعریف مشخص نیست.

اقتصاد و معیشت و عوامل اجتماعی در آین متن نادیده گرفته شده اند.

شاید مخاطبان گرامی بگویند که در یک متن کوتاه انتظار پاسخگویی به این سوالات نیست، که البته انتقاد درستی است. ولی در این نوشتار این نکته مورد تاکید است که در همه بیانات و سخنان و از همه مهم تر در طرح ها و قوانینی که مصوب می شود همین مشکلات وجود دارد.

به عنوان مثال « قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در مهر 1400 مصوب شد . در همین رابطه روزنامه رسالت در بخشی از مطلبی با عنوان « قانون جوانی جمعیت در بن بست» می نویسد : « «نبود عزم کافی در برخی دستگاه‌ها» از سوی معاون برنامه‌ریزی و پایش عملکرد ستاد ملی جمعیت هم مورد تأکید قرارگرفته است. انسیه کتابچی از حدود ۲۰۰ تکلیفی می‌گوید که بر عهده دستگاه‌های مختلف گذاشته‌شده است و ازاین‌بین تنها حدود ۳۹ تکلیف اعتبار مستقیم می‌خواهد. یعنی این تکالیف کار جدیدی است که به‌هیچ‌وجه دستگاه نمی‌تواند از وظایف ذاتی‌اش برای اجرای آن خرج کند. مثل‌اینکه در ماده ۲۴ قانون می‌گوییم وزارت رفاه به مادران باردار و تا ۵ سالگی بچه در دهک‌های ضعیف‌تر بسته‌های غذایی و بهداشتی بدهد. وقتی این تکلیف به این وزارتخانه بار می‌شود باید اعتبار جدید به این وزارتخانه برسد.»

گفتنی است موضوع ریشه کنی فقرمطلق هم در پایان سال 1400 از طرف رئیس جمهور اعلام شد.