نقش رسانه و فرهنگ در حل مشکلات جامعه

این روزها فرهنگ و رسانه مظلوم واقع شده اند. هر وقت مشکلی پیش می آید همه مسئولیت ها متوجه حوزه ی رسانه و فرهنگ می شود. کافی است نگاهی به مشکلات مختلف به ویژه مشکلات اجتماعی نگاهی بیندازید اولین موردی که مطرح می شود این است « باید در این مورد فرهنگ سازی شود» . سوال این است سهم فرهنگ و ر...

به یقین یکی از عوامل موثر معضلات و موضوعات اجتماعی فرهنگ و رسانه است اما از دیگر عوامل مثل اقتصاد، اشتغال ، مسکن، نگرانی از بی ثباتی از خانواده ، ترس از فقر، بی آیندگی ، کمبود منابع و امکانات برای پاسخگویی به نیازهای آموزشی و بهداشتی ، سیاست های تشویقی و بسیاری از عوامل دیگر نباید غافل شد. به عنوان مثال فرهنگ عامل موثر کاهش نرخ فرزندآوری و کاهش رشد جمعیت شناخته شد .موضوع فرزندآوری هم در کمیسیون فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت و قانون حمایت از جوانی جمعیت هم مصوب شد، اما در نظر نگرفتن دیگر عوامل باعث شد نتیجه چندانی حاصل نشود.

نقش رسانه هم مانند نقش فرهنگ در صورتی مهم تلقی می شود که دیگر عوامل اجتماعی به کمک رسانه بیایند. باید گفت دیدن و شنیدن پیام های وسایل ارتباط جمعی ممکن است باعث تغییرات مهمی در رفتار اشخاص شود. تحت برخی شرایط این تاثیرات باورها ، دیدگاه ها و مشخصات روحی شخصیت مخاطبان را دگرگون می سازد و موجب تغییر تفکر آن می شود و در واقع آنان را تشویق به خرید اوراق مشارکت، تغییر مدل لباس، ترک استعمال دخانیات یا رای دادن به افراد مشخص می کند. اما موضوع مهم این است که در دنیای گسترده امروز مصرف رسانه یک امر مهم است. به عبارتی مخاطبان این اختیار را دارند که یک رسانه را مصرف کنند و از دیگری اجتناب نمایند. رسانه باید متوجه باشد که با مخاطبی فعال مواجه است به تجزیه و تحلیل مسائل می پردازد و دست به انتخاب می زند. از طرفی گستردگی رسانه ها باعث شده که فرد با روایت های مختلفی در باره یک موضوع روبه رو شود و تناقض روایت ها را در پی شنیدن یا دیدن دریابد و با اولین روایت اقناع نشود. در این میان رسانه هایی می توانند مخاطب بیشتری جذب کنند که روایتشان مبتنی بر حقایق باشد.

امروز برای رسانه های رسمی دیگر تولید «روایت» کافی نیست چون در برابر هر «روایت» روایت های دیگری نیز عرض اندام می کنند. در این صورت روایتی معتبر است که در برابر روایت خود قابلیت دفاع داشته باشد یا با حقیقت موجود در جامعه منطبق باشد.

در ذیل به چند روایت از روزنامه ایران ذکر می شود که در روزهای 22 و 23 مرداد 1402 منتشر شده است «وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاون علمی رئیس‌جمهور در گفت‌و‌گو با «ایران» مطرح کردند: توسعه کسب و کارهای دیجیتال، سیاست قطعی دولت»، « نوسان بازار خودرو در خط پایان»، « فقر غذایی امسال ریشه کن می شود»، « آغاز ریزش قیمت گوشت قرمز»، « آب دریای عمان یک سال دیگر به استان‌های شرقی می‌رسد»

به نظر شما این روایت ها با حقایق موجود در جامعه منطبق است. به عنوان مثال در روایت اول با وجود فیلترینگ موجود در جامعه راهکار توسعه کسب و کار دیجیتالی چیست؟

یک فعال رسانه ای می گوید:« ضرب‌المثل «مشک آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید» اینجا مصداق کامل دارد. اینکه هر روز فلان وزیر بگوید تورم پایین آمده، نقدینگی و چاپ اسکناس کاهش یافته، دلارهای بلوکه شده به خزانه دولت برگشته، فلان تعداد به عدد شاغلان اضافه شده، دولت با فیلترینگ مخالف است، سرعت اینترنت از سرعت برق هم بیشتر شده،... اما مردم این حرف‌ها و وعده‌ها را در سفره یا گوشی موبایل‌شان نمی‌بینند، چه سودی جز بی‌اعتمادتر شدن مردم به دولت خواهد داشت؟ پرواز قیمت مرغ و مواد غذایی، رشد نرخ دلار، گران شدن خودرو و نظایر آنها نمی‌گذارد که بوی مشک به مشام شهروندان برسد. خبردرمانی، وعده‌درمانی، گفتاردرمانی شیوه‌های موثری هستند اما متاسفانه این روزها تاثیرشان گاهی به ساعت هم نمی‌رسد.»

نماینده شهریار در مجلس شورای اسلامی اقدامات مسئولان و تبیین آن در رسانه را مکمل یکدیگرمی داند و می گوید : باید پیشرفت های حاصل شده در کشور در زندگی مردم ملموس باشد؛ به طوری که مشکلات مردم را حل کند آن زمان است که پیشرفت ها برای مردم باورپذیر می شود. حسین حق وردی در گفت وگو با ایسنا، اظهارمی دارد: مقام معظم رهبری جهاد تبیین را بیان کردند که دو وجه دارد یک وجه آن برعهده مسئولان است؛ تمرکز مسئولان باید بر حل مشکلات مردم باشد تا مردم در عمل ببینند که جهاد تبیین در اقدامات مسئولان تجلی دارد. وی ادامه داد: وجه دوم جهاد تبیین برعهده اصحاب رسانه است تا اقدامات و پیشرفت ها را بیان کرده به گونه ای که امید در جامعه ایجاد شود. اگر قرار باشد رسانه ها تنها نکات منفی و تاریک را بیان کنند نتیجه آن تزریق ناامیدی است؛ در مقابل آنها می توانند بدون مبالغه گزافه گویی و غلو کارهای انجام شده را مطرح کنند تا مردم به عینه ببینند. این نماینده مجلس شورای اسلامی با ارائه مثالی گفت: این که مثال هر روز بگوییم پول های بلوکه شده آزاد شده است و حتی به صورت مصداقی بیان شود پنج میلیارد دلار از عراق، شش میلیارد دلار از کره و فلان مبلغ از بانک های اروپایی از منابع ایران آزاد شده است باید در نهایت خود را در زندگی مردم نشان دهد؛ چون مردم می پرسند این پول ها کجاست و چرا اثرش را در زندگی خود نمی بینند. حق وردی تاکید کرد: باید عمل مسئولان به گونه ای باشد که مردم حل مشکلات را به عینه ببینند پس لازم است رسانه ها پیشرفت ها را بیان کرده و در عین حال هم مسئولان به گونه ای عمل کنند که مردم پیشرفت ها را در زندگی شان و در حل مشکلات شان به عینه ببینند آن زمان است که آنها پیشرفت ها را باور می کنند .