تاثیر شبکه های اجتماعی بر رفتار خشونت آمیز

پلتفرم های رسانه های اجتماعی به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شده اند و به ما این امکان را می دهند که با دوستان و اقوام در ارتباط بمانیم، در بحث ها شرکت کنیم و افکار و تجربیات خود را به اشتراک بگذاریم. اکثر افرادی که از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، این کار را روزانه انجام می‌دهند، اغلب چندین بار در روز و اغلب بدون اینکه متوجه باشند چقدر زمان آنلاین را در آنجا سپری می‌کنند. در نتیجه، تأثیر رسانه های اجتماعی بر رفتار انسان، توجهات زیادی را در میان محققان، روانشناسان و جامعه شناسان به خود جلب کرده است.

یکی از موضوعاتی که امروزه با توجه به تعداد زیاد کاربران شبکه های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است، تاثیر شبکه های اجتماعی بر میزان خشونت است.هر چند تاثیر رسانه های اجتماعی بر خشونت در اجتماع مورد بحث است وعده ای از کارشناسان جامعه شناسی معتقدند شبکه های اجتماعی بازتاب مشکلات جامعه هستند و خشونت جامعه هم به عنوان یک مشکل در شبکه های اجتماعی یا رسانه ها نمایش داده می شوند و تاثیر چندانی بر خشونت در اجتماع ندارد، اما مطالعاتی که در این مورد انجام شده است نشان می دهد رسانه ها و شبکه های اجتماعی قدرت شکل دهی به افکار عمومی، تاثیرگذاری بر رفتارها و نگرش ها و حتی کمک به تداوم خشونت در جامعه را دارند.

در یک آزمایش دکتر ونسا لوبو (2018) به دو گروه کوچک از کودکان 8 تا 12 ساله فیلم های محبوب کودکان در بخش های 20 دقیقه ای نمایش داد. به یک گروه فیلم هایی نشان داده شد که حاوی شخصیت هایی با اسلحه بود و به گروه دیگر فیلم هایی که شخصیت های بدون اسلحه داشتند. پس از تماشای فیلم ها، هر گروه در اتاقی پر از اسباب بازی قرار گرفتند. با این حال، برای جالب‌تر کردن آزمایش، لوبو یک تفنگ دستی واقعی را در داخل کابینت هر اتاق پنهان کرد. برای اهداف ایمنی، اسلحه ها پر نشده بودند. 83 درصد از بچه ها تفنگ دستی را پیدا کردند. 58 درصد از کودکانی که تفنگ دستی را پیدا کردند تصمیم گرفتند با آن بازی کنند. هیچ یک از بچه‌هایی که فیلم‌های غیرخشونت‌آمیز را تماشا می‌کردند، تصمیم به کشیدن ماشه روی تفنگ نداشتند. از سوی دیگر، بچه‌های گروهی که فیلم‌های خشن را تماشا می‌کردند، حداقل دو تا سه بار ماشه را فشار دادند. برخی بیش از 20 بار ماشه را فشار دادند و حتی یک کودک اسلحه را به سمت سر کودک دیگر نشانه رفت و ماشه را کشید.

. جفری جانسون، از دانشگاه کلمبیا، نیز آزمایشی را انجام داد که در آن بیش از هفتاد خانواده را در طی هفده سال مشاهده کرد، با تمرکز بر عادات آنها و گرایش‌های رفتاری مختلف، متوجه شد که میزان تماشای صحنه های خشونت آمیز در دوران کودکی احتمال رفتار پرخاشگرانه را افزایش می‌دهد.این آزمایش یکی از آزمایش‌هایی است که نشان می‌دهد خشونت رسانه‌ای مستقیماً بر رفتار تأثیر می‌گذارد و مردم را با آمادگی بیشتری به خشونت متوسل می‌کند.

خشونت همراه با طنز کلیپ های کاربران ایرانی

چندی است ساده انگاری خشونت همراه با چاشنی طنز، یکی از موضوعات کلیپ ها یا ویدئو های کوتاهی شده است که کاربران برای افزایش تعداد بازدید و یا افزیش لایک و مورد پسند واقع شدن به اشتراک می گذارند. هر چند بیشتر خشونت های خانگی متوجه زنان است ولی این ویدیوهای کوتاه معمولا بر علیه مردان ساخته شده است. ذکرچند مثال در اینجا شاید به روشن شدن موضوع کمک کند.

* مردی در حال خوردن غذاست . همسرش یک نوشیدنی برایش می آورد. مرد به همسر نگاه می کند و از او به خاطر اشتباه یا تقصیراتی که داشته عذر خواهی می کند. ناگهان زن لیوان نوشیدنی را بر می دارد و اجازه نمی دهد همسرش آن را بخورد. (تلویحا به مسموم کردن شوهر اشاره دارد)

*از زنی سوال پرسیده می شود؟ اینجا نوشته با صندلی زدی تو سر شوهرت، چرا با صندلی زدیش؟ زن با آرامش جواب می دهد:«چون زورم نمی رسید میز را بلند کنم»

*زنی پشت سر بچه ای ایستاده و سوال می پرسد: « منو بیشتر دوست داری یا بابا، مامان، خواهر، برادر، عمو، دایی» و بچه در پاسخ به همه سوالات می گوید: « تو» در آخر کلیپ بچه کنار می رود و زن چاقویی را نشان می دهد که برای تهدید و اجبارکودک پنهان کرده است.

*مرد در حال احتضار است و می گوید: «می خواهم اعتراف کنم، مدتی است همسر دوم گرفتم.» زن پاسخ می دهد: « الان هیچی نگو، امروز فهمیدم، بگذار مرگ موش ها اثر کند»

*صحنه هایی که زن همراه ماهیتابه دنبال شوهر می دود، صحنه هایی که با این جمله پایان می یابد« عزیزانی که در مراسم خاکسپاری شرکت می کنند.» نیز برای کاربرانی که صفحات شبکه های اجتماعی را دنبال می کنند نا آشنا نیست.

هر چند همه این کلیپ ها طنزگونه است و بیشتر مردم آن را صرفاً به عنوان نوعی سرگرمی وکمدی می ببینند.اما می تواند تأثیر منفی بر درک خشونت در جامعه داشته باشد و منجر به افزایش اعمال خشونت آمیز و حساسیت زدایی نسبت به پیامدهای خشونت شود. علاوه بر این، انتشار محتوای خشونت‌آمیز و گرافیکی از طریق رسانه‌های اجتماعی نگرانی‌هایی را در مورد پتانسیل خشونت در دنیای واقعی برای الهام گرفتن یا تحت تأثیر قرار گرفتن محتوای آنلاین ایجاد می کند .

یک نمونه از دنیای واقعی

مرگ ۲ عضو از یک خانواده چهارنفره روی تخت بیمارستان به‌دلیل مسمومیت با سم مهلک سیانور پای کارآگاهان جنایی را به موضوع باز کرد و در نهایت، به دستگیری دو دختر ۱۸ ساله انجامید.

دختر خانواده در تحقيقات قضايي اعتراف‌هاي جديدي را مطرح كرد و گفت‌: «خانواده‌ام مي‌خواستند به زودي از ايران مهاجرت كنند. من و دوستم سال‌ها بود همكلاسي بوديم‌. او به خانه‌مان رفت‌و‌آمد داشت و ناراحت بود كه از هم جدا مي‌شويم. اين اواخر مي‌گفت اگر جدا شويم ديگر همديگر را نمي‌بينيم. همين باعث شد فريب حرف‌هايش را بخورم. انگار مرا جادو كرده بود و هر ‌چه مي‌گفت سريع قبول مي‌كردم و با خواسته‌هاي او پيش مي‌رفتم. خواست خانواده‌ام را بكشم كه قبول كردم. در اينترنت سرچ مي‌كرديم تا راهي براي قتل پيدا كنيم. با هم فيلم‌هاي جنايي خارجي و ايراني نگاه مي‌كرديم تا از روي يكي از اين فيلم‌ها و سريال‌هاي جنايي، نحوه قتل را بدون اينكه ردي بگذاريم، پيدا كنيم‌. اسفند ۱۴۰۲ بعد از كلي مطلب خواندن و فيلم جنايي ديدن، قرار شد خانواده‌ام را با سم بكشيم. از مردي در بازار ناصر‌خسرو سم مي‌خريديم. به پيشنهاد دوستم در غذا، تن ماهي و ماست مي‌ريختم و خانواده‌ام مي‌خوردند.»

متهم در ادامه گفت: «آنها با دل‌پيچه و مسموميت در بيمارستان بستري مي‌شدند، اما زنده مي‌ماندند. شش مرتبه آنها را به خواست دوستم مسموم كردم كه زنده ماندند. يك بار هم در شمال در خرما سم ريخته و به خانواده‌ام دادم كه دوز سم كم بود و چند روز در بيمارستان بستري شدند. در اين هشت سوء‌قصد ناكام ماندم. نوزدهم ارديبهشت امسال نقشه آخرمان را اجرا كرديم‌. دوستم آمد و سيانور را به من داد و ما دو پوكه كپسول را خالي كرديم و سم را در آن ريختيم. كمي در ماست و كمي در غذاي خانواده‌ام ريختم كه زياد تاثير نكرد‌. بعد يكي از كپسول‌ها را به جاي دارو به مادر و خواهر دادم كه باعث مرگ‌شان شد. مي‌خواستم پدرم را به همان شيوه بكشم كه نشد و بازداشت شديم.»

نکته پایانی .

اذعان به این نکته مهم است که اگرچه رسانه ها می توانند در شکل دادن به نگرش ها و رفتارها نقش داشته باشند، اما تنها عامل خشونت در جامعه نیستند. عوامل متعددی وجود دارد که به خشونت کمک می کند، از جمله نابرابری های اجتماعی-اقتصادی، پویایی خانواده، مسائل مربوط به سلامت روان، و ساختارهای اجتماعی. با این حال، تأثیر رسانه ها بر خشونت را نمی توان کم اهمیت جلوه داد، و پرداختن به تأثیر رسانه ها بر خشونت به منظور ترویج جامعه ای امن تر و صلح آمیز بسیار مهم است.

در نتیجه، تأثیر رسانه ها بر خشونت موضوعی چند وجهی با پیامدهای گسترده است. نمایش خشونت در رسانه ها، تمجید از پرخاشگری و انتشار محتوای خشونت آمیز از طریق بسترهای مختلف، همگی به تداوم خشونت در جامعه کمک می کنند. شناسایی و پرداختن به تأثیر رسانه ها بر خشونت به منظور ترویج فرهنگ عدم خشونت و تضمین رفاه افراد و جوامع ضروری است. این امر می تواند از طریق شیوه های رسانه ای مسئولانه، مصرف انتقادی محتوای رسانه ای و ترویج تصویرهای مثبت و غیرخشونت آمیز در رسانه ها محقق شود