هوّیت‌زدایی تاریخی و تهدیدِ تخریب بناها
زلزله‌ی کاشمر، علی‌رغم تبعات جانی و مالی گسترده‌ای که در پی داشت، تیغش را نیز بر گلوی هوّیت تاریخی این شهر نهاده است. بناهای تاریخی این شهر بیش از همیشه در خطر تخریب‌اند و توجه ویژه به این مهم وظیفه‌ای است که برعهده‌ی اداره‌ی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کاشمر و استان است.
رفع خطر بناهای فرسوده که به‌استناد بند 14 ماده 55 قانون شهرداری‌ها در دستور کار قرار گرفته، به‌نوعی وظیفه‌ای خطیر را بر دوش این سازمان نهاده و در جای خود قابل تقدیر است. پس از زلزله‌ی هولناک کاشمر، شهرداری کاشمر فعالیت خود را به جدّ آغاز کرده و رفع خطر بناهای فرسوده را با سرعت بیشتری پی گرفته است.
آن‌چه در این میان موجب دل‌نگرانی فعالان حوزه‌ی میراث‌فرهنگی و تاریخی شده، این است که بناهای تاریخی علی‌رغم آسیب‌هایی که دیده، تخریب شود. این مهم قابل یادآوری است که «رفع خطر» ذکر شده در بند 13 ماده 55 قانون شهرداری‌ها صرفاً به‌معنای این نیست که بنایی را به‌کل تخریب نمایند.
قانون حمایت از مرمت و احیاء بافت‌های تاریخی_فرهنگی
این قانون که در سال 1389 به‌تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، صراحتاً وظایف ارگان‌ها، نهادها و سازمان‌ها را شرح داده است.
این‌جا لازم است یادآور شویم که بعضی بناهای تاریخی در کاشمر، در اختیار ارگان‌ها و یا اشخاص است. در این قانون وظایف متولیان به‌صراحت بیان شده است. در ماده‌ی 13 این قانون آمده:
«ماده۱۳ـ دستگاه‌های اجرایی و نهادها مکلفند هزینه های مربوط به پژوهش، حفاظت و مرمت آثار منقول و غیر منقول ثبت شده در فهرست آثار ملی و آثار واجد ارزش تاریخی ـ فرهنگی و فهرست‌های ذی‌ربط مربوط به آثار در اختیار و یا در حیطه موضوع تخصصی همان دستگاه را از محل اعتبارات خود تأمین کنند. این اعتبارات در چهارچوب ضوابط قانونی سازمان هزینه می شود.»
هم‌چنین در قبال بناهای تاریخی_فرهنگی وظایف شهرداری‌ها و شوراهای شهر را نیز مشخص کرده و در ماده 14 آن ذکر کرده است:
«ماده۱۴ـ شهرداری‌ها و شورای اسلامی شهرهای دارای بافت تاریخی ـ فرهنگی مصوب، مکلفند در تخصیص بودجه عمرانی سالانه شهر، بافت‌های مذکور را در اولویت قرار دهند.»
از همین‌رو، طبق مواد ذکر شده، می‌توان بخشی از وظیفه‌ی رفع خطر بند 14 ماده 55 قانون شهرداری‌ها را حفظ، احیاء و مرمت بناها دانست.
از مرمت مدرسه حاج‌سلطان‌العلما و کاروانسرای امین‌التجار چه خبر؟
در تاریخ 29/03/1403 زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 5 ریشتر، کاشمر را لرزاند. متأسفانه این زمین‌لرزه خسارت‌های جانی و مالی گسترده‌ای در پی داشت که بخش عمده‌ای از بافت فرسوده‌ی منطقه را تخریب و یا غیرقابل سکونت کرد. هم‌چنین بافت‌ها و بناهای تاریخی کاشمر نیز آسیب‌های جدی دید که به‌عنوان شاخص بناها می‌توان به تنها بادگیر به‌یادگارمانده‌ی حوزه‌ی علمیه‌ی حاج سلطان‌العلما و کاروانسرای امین‌التجار اشاره کرد. به مسجد حاجی‌جلال واقع در خیابان مدرس و هم‌چنین مسجد جامع و بنای امام‌زاده سیدمرتضی (ع) نیز خسارت‌هایی وارد شده است. این بناها به‌ترتیبِ ذکرشده در فهرست آثار ملی ثبت گردیده و حفظ و حراست و حمایت از آن‌ها طبق قانون مذکور، لازم‌الاجراست.
مدرسه‌ی حاج‌سلطان‌العما، بنایی مربوط به اواخر دوره‌ی قاجار در تاریخ 5/04/1384 به‌شماره 11929؛
کاروانسرای امین، بنایی مربوط به اواخر دوره‌ی قاجار در تاریخ 5/4/1384 به‌شماره‌ی 11930؛
مسجد حاجی‌جلال، بنایی مربوط به اواخر دوره‌ی قاجار در تاریخ 5/4/1384 به‌شماره 11926؛
مسجد جامع، بنایی مربوط به دوره‌ی قاجار در تاریخ 25/12/1380 به‌شماره‌ی 5152؛
بنای امام‌زاده سیدمرتضی، بنایی مربوط به‌دوره‌ی قاجار در تاریخ 2/8/1356 به‌شماره‌ی 1488؛
در تاریخ 31/3/1403 معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خراسان‌رضوی به کاشمر سفر کرد.
زهره‌وندی در این سفر به حفاظت اضطراری از بناها تأکید کرد و از بناهای ذکرشده که در زلزله آسیب‌دیده بود، بازدید به‌عمل آورد. در این سفر نیز کوهسرخی، شهردار کاشمر در محل امام‌زاده سیدمرتضی حاضر شد و آمادگی شهرداری جهت همکاری و همراهی در حوزه‌ی میراث‌فرهنگی و گردشگری را اعلام داشت.
زهره‌وندی نیز در گفت‌وگوی خبری بیان داشت:
«بناهایی که در اختیار یا در تصرف دیگر دستگاه‌هاست، می‌باید در بحث حفظ و مرمت و نگه‌داری اقدامات لازم را انجام دهند؛ البته این حفظ و مرمت و نگه‌داری باید تحت نظارت وزارت میراث‌فرهنگی انجام شود. با این‌حال ما وظایف خود را در قبال بناهای آسیب‌دیده من‌جمله مدرسه‌ی علیمه حاج سلطان‌العلما انجام خواهیم داد. اما، انتظار داریم اداره‌ی اوقاف و امورخیریه شهرستان و استان در این موضوع مشارکت‌های لازم را انجام دهند.» (منبع خبر: پایگاه خبری طرثیث‌نامه)
تاکنون شاهد اقدام درخورتوجهی در این زمینه نبوده‌ایم. این در صورتی است که بادگیر حوزه‌ی علمیه وضعیت خوبی ندارد و هم‌چنین کاروانسرای امین نیز آسیب‌های چشم‌گیری دیده است. این موضوع از این جهت قابل‌توجه است که امروز در کاروانسرای امین، دکّان‌ها و حجره‌های مشاغل مختلفی مشغول فعالیت هستند و این مکان و بنا می‌تواند تبدیل به یکی از قطب‌های مهم تجاری و تاریخی کاشمر تبدیل شود.
هوّیت‌های تاریخی شهر را حفظ کنید
ما درباره‌ی گردشگری سخن می‌گوییم. این مهم را دریافته‌ایم که گردشگری می‌تواند منافع ارزنده‌ای را برای این منطقه به ارمغان آورد. ایجاد شغل‌های متعدد صنایع‌دستی و فرهنگی، اقتصاد منطقه‌محور که لازمه‌ی پیش‌رفت‌های مختلف است. مهیا کردن بسترهای مناسب فرهنگی و اجتماعی که به‌تبع حضور گردشگران رخ می‌دهد. رونق کشاورزی و توجه به محصولات مختلف منطقه که در زمینه‌ی خود منحصربه‌فرد است از دیگر مزایای حوزه‌ی گردشگری محسوب می‌شود. این‌همه را می‌توان در بستر مناسب گردشگری کسب کرد.
لازمه‌ی گردشگری نیز توجه ویژه به ظرفیت‌های موجود اعم‌از زیارتی، تاریخی، فرهنگی، غذایی، کشاورزی، طبیعت و ... است.
امیدواریم در این زمینه شاهد اقدامات درخورتوجهی باشیم.
.jpg)
.JPG)
نوشتن نظر:
ارسال پاسخ