40 درصد فارغ التحصیلان دانشگاه بیکار هستند

تب اخذ مدرک تحصیلی با تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی در ایران بالا گرفت. دانشگاه آزاد در شهرهای دور و نزدیک تاسیس شد و امیدی به وجود آورد برای آنانی که به هر دلیل به دانشگاه های دولتی راه نیافته بودند و افرادی که تمایل داشتند با ارتقای مدرک تحصیلی وضعیت شغلی خود را بهبود بخشند. تعداد زیادی از معلمان و کارمندان خیالشان راحت شد که می توانند در خانه خود و بدون تحمل رنج سفر و رفت و آمد به تحصیلاتشان ادامه دهند. دانشگاه آزاد خیلی زود رونق گرفت و توانست با ساخت و ساز مکان مناسب و دانشگاهی، دانشجویان را از کلاس هایی که در مدارس برگزار می شد به دانشگاه های جدید انتقال دهد که همین باعث رشد کمی و کیفی دانشگاه آزاد شد . در کنار رشد دانشگاه آزاد ، دیگر دانشگاه ها نیز در شهرهای کشور پدیدار شدند و نمود بیشتری پیدا کردند. دانشگاه های پیام نور، علمی کاربردی و غیرانتفاعی یکی بعد از دیگری در جذب دانشجو تلاش کردند و موفق شدند.

مقایسه آمارهای سال‌های تحصیلی ۸۷-۸۶ و ۹۶-۹۵ نشان می‌دهد که در این بازه زمانی دانشگاه‌های وزارت علوم در حدود ۵۵ درصد، دانشگاه آزاد اسلامی ۴۰ درصد، دانشگاه جامع علمی کاربردی حدود ۷۱ درصد و مؤسسه‌های آموزش عالی غیردولتی-غیرانتفاعی در حدود ۵۰ درصد رشد داشته‌اند. همچنین جمعیت دانشجویی نیز در این بازه زمانی حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است.

کاشمر نیز از این غافله عقب نماند و دانشگاه ها متعددی در شهرستان کاشمر تاسیس شدند که خود امتیازی مثبتی برای کاشمر بود. حضور تعداد زیادی دانشجو از شهرهای دیگر در شهرستان کاشمر به وضعیت اقتصادی و فرهنگی شهر کمک کرد و چهره شهر فرهنگی شد.

همان سال ها متخصصان و کارشناسان آموزشی و اجتماعی هشدار می دادند که گستردگی بیش از حد تحصیلات و آموزش عالی بدون توجه به افزایش شفل در بازار کار تبعاتی خواهد داشت که این تبعات گاهی ممکن است از نداشتن تحصیلات عالی آسیب زاتر باشد اما گوش شنوایی نبود و بدان توجه نشد . اکنون جامعه ما درگیر برخی از این آسیب هاست که در اینجا به آن اشاره می شود:

40 درصد فارغ التحصیلان دانشگاه بیکار هستند

طبق داده‌هایی که مرکز آمار ایران منتشر کرده است 1 میلیون و 946 هزار و 917 نفر از جمعیت فارغ‌التحصیلان کشور جزو دسته بیکاران محسوب می‌شوند و شغل معینی ندارند. ۱۳ درصد از جمعیت فارغ‌التحصیلان عالی کشور نتوانسته‌اند برای خود شغل مناسبی پیدا کنند. حالا بیایید از زاویه دیگر به این آمار نگاه کنیم. جمعیت بیکار کشور در حال حاضر 2 میلیون و 409 هزار و 142 نفر است، این یعنی حدود ۳۸ درصد از جمعیت کل بیکاران کشور را تحصیل کرده‌ها به خود اختصاص داده‌اند.

خالی ماندن صندلی های دانشگاهی از سال 94

در طول دهه‌های گذشته، این باور که افزایش کمیت آموزش عالی می‌تواند کیفیت زندگی و وضعیت اقتصادی افراد را بهبود بخشد، باعث رشد بی‌سابقه‌ای در آموزش عالی شد. اما بیکار شدن فارغ التحصیلان باعث تغییر دیدگاه گردید.

از نیمه دوم ۱۳۹۰ آموزش عالی ایران به شدت درگیر کاهش تقاضای ورود به آموزش عالی و در نتیجه شکل‌گیری پدیده مازاد ظرفیت و صندلی‌های خالی شده است.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که از سال تحصیلی۹۴-۹۳ تا سال تحصیلی ۹۶-۹۵، جمعیت دانشجویی کاهش ۲۰ درصدی را تجربه کرده و همین موضوع باعث ایجاد شکاف بین اهداف و عملکرد آموزش عالی شده است.همچنین گزارش‌های یک دهه اخیر سازمان سنجش آموزش کشور نشان می‌دهد که صندلی‌های خالی به‌ترتیب مربوط به آزمون‌های فنی-حرفه‌ای، کاردانی به کارشناسی، آزمون سراسری، کارشناسی ناپیوسته دانشگاه علمی کاربردی، فراگیر کارشناسی ارشد، پیام‌نور و دکتری تخصصی است.

بیکاری در طبقات و دهک های درآمد پایین بیشتر است
روزنامه فرهیختگان در گزارشی که در آن وضعیت اشتغال بیش از 600 هزار دانش‌آموخته مورد بررسی قرار گرفته بود عنوان کرد: سهم دهک اول از اشتغال در جامعه فقط 2 درصد است و عملا دهک هایی که در طبقات پایینی درآمد قرار دارند سهم کمتری از اشتغال دارند هر چه وضعیت اقتصادی و درآمدی افراد بیشتر می شود، درصد اشتغال نیز افزایش می یابد. به طوری که در دهک های نهم و دهم به 55 درصد می رسد.

ناگفته پیداست که اشتغال دهک های بالا بیشتر به خاطر توان سرمایه گذاری شخصی و خانوادگی است . به همین دلیل توانایی کاریابی برای افرادی که درآمد کمی دارند سخت شده است.

بیکاری چالشی اقتصادی اجتماعی

بیکاری را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی کشورهای مختلف برشمرد. شاخص بیکاری علاوه بر این‌ که ازیک‌سو عمق مشکلات یک اقتصاد را مشخص می‌کند، آثار روانی نیز بر جمعیت هر کشور، خصوصاً افراد متخصص و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دارد.

بسیاری از فارغ التحصیلان در رشته تحصیلی خود مشغول به کار نمی شوند

همخوانی نداشتن شغل با مدرک تحصیلی واقعیت تلخی است که امروزه در جامعه ما به وضوح دیده می‌شود. بارها مسوولان آموزش عالی اعلام کرده اند که دانشگاه ها همچون ظرفی هستند که بیکاران را برای مدت ۲ یا ۴ سال در خود جای می دهند و برنامه ریزان کشور می توانند از این فرصت استفاده کرده و به فکر ایجاد فرصتهای شغلی مرتبط با آموزشها و رشته های تحصیلی فارغ التحصیلان باشند و از سوی دیگر مدیران و تصمیم گیرندگان کلان کشور بر این مهم تاکید دارند که آموزش های دانشگاهها هرگز با نیاز بازار کار همخوانی ندارد.

ذکر مثالی از نوع اشتغال جوانان فارغ التحصیل کاشمری بیشتر به درک مفهوم کمک می کند. یکی از اساتید دانشگاه مدتی موفقیت های شغلی دانشجویانی که فارغ التحصیل شده بودند را در استوری پیج اینستاگرامش به اطلاع عموم می رساند. از نظر تنوع رشته و عدم ارتباط با شغل جالب بود. فردی که در رشته برق تحصیل کرده بود در پخت کیک و شیرینی استاد شده بود. فردی که فیزیک خوانده مربی ورزشی شده، فردی که اقتصاد خوانده پیتزافروشی دارد.

مسلم است که کار کردن عیب نیست ولی هر دانش‌آموزی که رشته‌ای را انتخاب می‌کند و وارد دانشگاه می‌شود به این امید است که بتواند با مدرک تحصیلی‌اش وارد بازار کار شود و از دروسی که در دانشگاه فراگرفته است برای پیش‌برد اهداف و مهارت در شغلش استفاده کند.