سناریوهای انتخاباتی چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از چند منظر

پس از خبر ناگوار شهادت رئیس جمهوری سیزدهم در ارتفاعات استان آذربایجان شرقی و برگزاری مراسم‌های تشییع وی همانگونه که قانون اساسی پیش بینی کرده اداره امور اجرایی برعهده معاون اول گذاشته شد و کشور مسیر خود را ادامه داد و باتاکیدات رهبر انقلاب هیچ خللی در کارهای کشور ایجاد نشد. با فرمان...

با فرمان رهبری روند برگزاری انتخابات آغاز شد و حدود 80 نفر برای ورود به پاستور ثبت نام کردند. از این بین 6 نفر تایید صلاحیت شدند که از میان آنها نیز یک نفر وابستگی به جناح اصلاحات دارد و 5 نفر دیگر وابستگی به اردوگاه اصولگرایان دارند.

با اعلام اسامی کاندیدا موج نظرسنجی ها و تحلیل ها شروع شد و هر کس به سبک و سیاق خود و با توجه به گرایشات فکری و سیاسی یاوابستگی به جناح و گروه خاص خود نتایج انتخابات را پیش بینی کرد و یا سناریوهای مختلفی برای آن چید.

اما در این خصوص گفتنی‌هایی وجود دارد:

بی شک با توجه به شرایط پیش آمده، مشارکت مردم ایران در روز هشتم تیر ماه بیش از مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد 1400 و نیز بیش از مشارکت در انتخابات 11 اسفند 1402 مجلس شورای اسلامی خواهد بود. انتخاباتي كه به دليل فوت ريیس‌جمهور پيشين زود هنگام شكل گرفته و تقريبا همه بخش‌هاي سياسي و اجتماعي در آن به صورت مساوي در برابر فرصت‌ها قرار گرفته‌اند و اقدامات خاص از پيش تعيين شده نيز براي تبليغ و ترويج ديدگاه‌هاي جريان‌هاي سياسي حاكم صورت نگرفته است.
محمدباقر قالیباف، علیرضا زاکانی، مسعود پزشکیان، سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، سعید جلیلی و مصطفی پورمحمدی ۶ کاندیدای تایید صلاحیت شده انتخابات ۱۴۰۳ هستند. در این بین زاکانی و قاضی زاده هاشمی در انتخابات ۱۴۰۰ هم حضور داشتند و رای چشمگیری در رقابت‌ها کسب نکردند. بیشترین نام‌هایی که برای انتخابات پیش رو ذکر می شود و ظاهرا شانس بیشتری نسبت به بقیه دارند، قالیباف، پزشکیان و جلیلی است. در این بین هنوز موج دو قطبی و یا حتی سه قطبی در کشور به راه نیفتاده است.
تحلیل ها نشان می دهد اصلاح طلبان بیشتر تمایل دارند انتخابات به دور دوم کشیده شود. بخش اعظمی از جناح اصلاح طلب ، انتخابات مجلس شورای اسلامی که در اسفند 1402 برگزار شد را تحریم کردند . همین امر باعث شده تا تشکیلات آنان آسیب ببیند. خبرها حکایت از این دارد که در بسیاری از شهرها هنوز نتوانسته اند ستادی برای خود مهیا کنند و یا نتوانسته اند فردی را به عنوان رییس ستاد معرفی کنند. اصلاح طلبان نیاز به زمان دارند . به همین دلیل جناح اصلاح طلب در درجه نخست خواهان رقابت قالیباف و جلیلی هستند تا رای گروه اصولگرایان تقسیم شود.این گروه با تحلیل های متفاوت و ارائه نظرسنجی های مختلف گاهی رقابت را بین قالیباف و پزشکیان و گاه بین جلیلی و پزشکیان عنوان می کنند تا با بالانس کردن رقابت ها بتوانند حداقل 13 میلیون رای برای پزشکیان کسب نمایند و به دور دوم برسند.
انتخابات 11 اسفند 25 میلیون نفر شرکت کننده یا به عبارتی 37 درصد شرکت کننده داشته است. گفته می شود اصلاح طلبان برای پیروزی در دور اول نیاز به 23 میلیون رای دارند که با توجه به زمان باقی مانده، به نظر نمی رسد توانایی جذب این میزان رای را داشته باشند.
تاکنون یک مناظره برگزار شده و یک مناظره نمی تواند به طور قطعی مناظرات دیگر را پیش بینی کند ولی اولین مناظره نشان داد که بر خلاف مناظرات قبلی در دوره های گذشته، نه تنها کاندیدا قصد ایجاد دوقطبی را ندارند که در بسیاری موارد هم را تایید می کنند، آرامش دارند و تمایلی به بیان ضعف های یکدیگر ندارند. شاید جذابیت مناظرات دوره های گذشته در تقابلات دونفره بود که در اولین مناظره اثری از این نوع تقابل دیده نشد .به عبارتی اگر مناظرات به همین منوال پیش رود در جابجایی آرا تاثیر چندانی نخواهد گذاشت.
در تحلیل کارشناسان، سیاستمداران این بار در تله فرهیختگی گرفتار شده اند و به نظر می رسد 26 میلیون نفر نسل z و بدنه اجتماع را نمی شناسند. به عنوان نمونه در همین انتخابات اخیر این قسمت‌هایی از جامعه بود که ابتدا تصمیم خود را برای شرکت در انتخابات گرفته بود و جبهه اصلاحات کشور و سران آن پس از فهم این تصمیم به درستی آن را همراهی کردند و وارد میدان انتخابات شدند. اما از آنجا که این مهم بدون طی روال طبیعی خود انجام شده است، هنوز به حرکت جمعی بدنه اصلاح‌طلبان و قسمت‌های دیگر جامعه منجر نشده است.
شورای نگهبان با رد لاریجانی، اجماع اصلاح طلبان بر سر پزشکیان را راحت کرد اما به نظر می رسد کار اجماع در جناح اصولگرا به طول انجامیده است. انتظار می رفت به خاطر تقسیم رای ها بین قالیباف و جلیلی در این گروه خیلی زودتر از این ها یک نفر و به ظن خیلی ها ، جلیلی به نفع قالیباف کنار رود. تحلیل گران معتقدند افراد جوان گروه های اصولگرایی به جلیلی و افراد سن بالا به قالیباف رای خواهند داد. واضح است که در این رقابت، به دلیل مواجهه هسته‌های سخت نه اقناعی وجود دارد و نه برنده‌ای و حتی موجب از بین رفتن انرژی، ایجاد کدورت و شکاف هم می‌شود.

اصولگرایان امیدوارند افراد مردد در رای دادن یه یک نفر از این افراد گرایش بیشتری نشان دهند، در صورتی که احتمال گرایش مرددین به پزشکیان بیشتر است و اصولگرایان یک سبد رای مشخص دارند که بین دو نفر تقسیم خواهد شد.

8. قالیباف یا جلیلی : مهم ترین پیامد ائتلاف انتخاباتی جلیلی و قالیباف کاهش روحیه کمپین پزشکیان است. البته بسته به فضای رقابتی ایجاد شده دارد. در آمار و ارقام بسیاری از نظرسنجی ها در میان نامزدهای اصولگرا سبد رای محمدباقر قالیباف بزرگ تر از سبد رای سایر نامزدهای اصولگراست اما در عین حال مثل سبد رای سعید جلیلی دیگر نامزد اصولگرا ایدئولوژیک نیست. هر دو نوع سبد رای فرصت ها و تهدیدات خود را دارند. سبد رای جلیلی از بخشی از جامعه اصولگرایی منسجم تر و تشکیلاتی تر است اما قادر به جذب آرای مردد و حتی اصولگرایان میانه در طبقه متوسط شهری نیست. یعنی سبد رای جلیلی به سختی می تواند گسترده تر شود. بر عکس سبد رای قالیباف بزرگ تراما شکننده است و عمدتا نقدهای اصولگرایان تندرو و تکنوکرات نامیدن او باعث شکنندگی این سبد رای شده است