گفت‌وگو با مهندس فهیمه رییس‌زاده، فعال محیط‌زیست...

چراکه در هر حوزه‌ای نظر کارشناسان آن حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است و بدون‌شک پاسخی متقن‌تر پیش روی کسانی است که سعی می‌کنند با برخوردهای احساسی به غذارسانی‌های غیراصولی خود ادامه دهند. به‌هرروی این نکته قابل یادآوری است که اگر صحبت از جمع‌آوری سگ‌های ول‌گرد به‌میان می‌آید، به این دلیل نیست که ما خالی از احساسات انسانی هستیم و توجهی به دیگر مخلوقات خداوند نداریم. غرض از نگاشتن این مطالب و درخواست پیگیری از شهرداری‌ و گفت‌وگو با کارشناس محیط‌زیستی، همه گواه این مهم است که ما به‌دنبال سامان‌دهی و کنترل جمعیت این سگ‌ها هستیم.

فهیمه رییس‌زاده، متولد 1350، کارشناس زمین‌شناسی از دانشگاه فرودسی مشهد است. فعالیت محیط‌زیستی خود را از سال‌ها قبل آغاز می‌کند و این فعالیت‌ها را به‌صورت رسمی از سال 1395 از کتابکده‌ نردبان آسمان با نام «مؤسسه ریست‌محیطی زادسرو ترشیز» پی می‌گیرد. در طی این سال‌ها فعالیت‌های متعددی توسط این مؤسسه‌ انجام پذیرفته که می‌توان به طرح «جنگلانه»، «آموزش در مدارس»، «کلاس‌های آموزش و اکران فیلم»، «کارگاه‌های آموزشی در روستاها»، «طرح جمع‌آوری کاغذ»، «غذارسانی به پرندگان» و... اشاره کرد. آخرین طرحی که توسط این مؤسسه انجام پذیرفت، طرح «پناهگاه حیوانات» بود که با هدف جمع‌آوری سگ‌های آسیب‌دیده و نگه‌داری و واکسناسیون آن‌ها فعالیت خود را آغاز کرد.

در سال گذشته خانم رییس‌زاده به‌عنوان فعال نمونه محیط‌زیستی و منابع‌طبیعی به استان معرفی شدند.

آن‌چه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگویی کوتاه با ایشان درباره‌ی سگ‌های بلاصاحب و ول‌گرد است.

+به‌عنوان اولین سؤال بفرمایید، غذارسانی‌های غیراصولی به سگ‌ها، چه آسیب‌هایی به‌دنبال دارد؟

-ممنونم از توجه شما به مسایل زیست‌محیطی. به‌عنوان یکی از فعالان محیط‌زیست که چند سالی است فعالیت می‌کنیم، یکی از فعالیت‌هایمان حمایت از حیوانات است؛ چه حیات وحش باشد و چه حیوانات اهلی و چه موضوع حیوان‌آزاری در میان باشد و چه موضوع جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب. در طی یک‌سال‌ونیم گذشته که شروع به جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب کردیم، طرح و هدفمان عقیم‌سازی این حیوانات بود. در کنار این کار بحث درمان، واکسناسیون و... را هم در برنامه‌هایمان قرار دادیم. موضوع غذارسانی ما بارها درباره‌ی آن توصیه کردیم که باقی‌مانده غذایی را می‌خواهند به سگ‌ها بدهند، به دست دوستان ما در پناهگاه برسانند. چراکه ما در این پناهگاه‌ها غذاها را سامان‌دهی می‌کنیم و به‌صورت‌ یک‌جا و مدیریت شده به حیوانات می‌رسانیم؛ این خیلی بهتر از آن است که مردم باقی‌مانده‌ی غذاهایشان را در کنار خیابان، بولوار، تفرجگاه‌ها بریزند تا سگ یا گربه‌ای بیاید و آن غذا را بخورد. یکی از موضوعاتی که ما با این کار مخالفت می‌کنیم این است که وقتی غذای بیش از حد در اختیار حیواناتی مثل سگ و گربه قرار بگیرد، تلاش حیوان برای به‌دست‌آوردن غذا کم می‌شود و این امر باعث می‌شود که حیوانات به زاد و ولد بیش از حد روی آورند. باید توجه داشته باشیم که همه‌ی فعالان محیط‌زیست با این‌ شیوه‌ی غذارسانی مخالف هستند. بهتر است که مردم غذاها را به دست خدمات شهری و یا دوستان ما برسانند تا با سامان‌دهی بهتری این کار انجام شود.

+زاد و ولد این سگ‌ها چه آسیب‌هایی برای محیط‌ریست منطقه دارد؟

-زاد و ولد سگ‌ها در اولین قدم امنیت اجتماعی را به‌هم می‌زند و مردم احساس وحشت می‌کنند. این وحشت هم می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. یکی از مهم‌ترین آسیب‌های سگ‌های بلاصاحب این است که بر اثر مهاجرت به سمت مراتع و بیابان‌ها و جفت‌گیری با گرگ‌ها و شغال‌ها ما را با گونه‌ی خطرناکی از این نوع سگ‌ها مواجه می‌کند که به آن «گرگاس» می‌گوییم و این‌ها می‌توانند به‌صورت گله‌ای به روستاها حمله کنند و به دامداران خسارت‌های جدی وارد کنند.

+غیر از آن‌چه گفتید، آیا این سگ‌ها می‌توانند برای دیگر گونه‌های حیات‌وحش منطقه مثل خرگوش، مار، موش، پرندگان و... خطری هم داشته باشند؟

-در مورد پرندگان ما بیشتر می‌توانیم بحث گربه‌ها را در نظر داشته باشیم. چراکه مردم به گربه‌ها توجه کمتری می‌کنند. مردم فکر می‌کنند چون گربه جثه‌ی کوچکتری دارد، خطر چندانی نمی‌تواند داشته باشد؛ در صورتی‌که گربه‌ها می‌توانند مخرب‌تر باشند. مثلاً توجه کنید که گربه‌ها چون می‌توانند در جاهای مختلف رفت‌وآمد کنند و همواره بین خانه‌ها و کوچه‌ها حضور داشته باشند، خطر انتقال بیماری‌ها هم از سمت این حیوان بسیار بیشتر می‌شود. درمورد خطر برای پرندگان باید بگویم که گربه‌ها خطر بیشتری برای پرندگان دارند تا سگ‌ها؛ این را هم باید بدانیم که گمان نکنیم با آن مقدار نان خشک و ته‌مانده‌ی غذایی که به سگ‌ها می‌دهیم، آن‌ها را تأمین کرده‌ایم. آن‌ها به شکار خود هم می پردازند و با خوردن مار و موش و... غذای خودشان را تأمین می‌کنند.

+در این منطقه چه گونه‌های حیات‌وحشی داریم که حفظ آن‌ها هم مهم است؟

-در این منطقه ما زنبور کوهی، جغد، شانه‌به‌سر،شغال، کفتار،سگ‌هایی که بین این دو گونه زاد و ولد کرده‌اند، آهو (آهوهای کوچکی که در منطقه‌ی ما هستند)، بز و کَل و میش که در منطقه‌ی کاشمر در رفت‌وآمدند، خرگوش و خزندگان و جوندگان متعددی در این منطقه داریم.

+ به عنوان یک فعال محیط‌زیستی برنامه‌ای برای کنترل جمعیت سگ‌ها دارید؟

-درباره‌ی کنترل جمعیت، طی یک‌سال و نیمی که ما پناهگاه را داشتیم، هدفمان این بود که عقیم‌سازی را انجام بدهیم. برنامه‌ی عقیم‌سازی ما هم بیشتر روی گونه‌ی ماده‌ی سگ بود. با توجه به هزینه‌های بالایی که داشت، ما توانستیم چیزی حدود 30 تا 35 قلاده سگ را عقیم‌سازی کنیم که آن‌هم جنس نر و ماده با هم بود. اما مسأله این‌جاست که ما اگر بخواهیم هم جمع‌آوری را به عهده داشته باشیم و هم درمان و واکسناسیون و در مرحله‌ی آخر عقیم‌سازی را انجام بدهیم، در واقع به نتیجه‌ی مثبتی نمی‌رسیم. برای همین پس از حدود یک‌سال‌ونیم که پناهگاه را راه اندختیم، تصمیم گرفتیم فقط همان عقیم‌سازی را دنبال کنیم. فعلاً در حال بررسی هستیم و کسانی که می‌توانند در این راه ما را یاری کنند شهرداری و مرکز دامپزشکی و محیط‌زیست و حتیٰ نیروی‌انتظامی است. به‌هرحال ما باید برای دوره‌ی نقاهت بعد از عقیم‌سازی در یک مکان بهداشتی سگ‌ها را نگه داریم تا بعد بتوانیم آن‌ها را پلاک کنیم و رهاسازی کنیم. یک نکته‌ی مهم هم این است که ما نیاز داریم در سطح شهر یک بیلبورد داشته باشیم تا به این وسیله به مردم اطلاع‌رسانی کنیم که سگ‌هایی که مثلاً پلاک قرمز دارند مشخصات دقیق آن‌ها چیست و عقیم شده‌اند و این چیزها... که مردم دیگر نگران انتقال بیماری و این مسایل نباشند.

+ در گذشته شما برایم از یک مسأله‌ی مهم گفته بودید و آن‌هم بحث دامدارانی بود که توله‌هایی که به دردشان نمی‌خورد، رها می‌کنند. در این‌باره توضیح می‌دهید؟

-این زاد و ولدهای بیش از حد و اختلاط ژنی بیشتر در دامداری‌ها اتفاق می‌افتد. متأسفانه گله‌داران و دامداران تعداد زیادی سگ دارند و این سگ‌ها از گونه‌های مختلف هستند که این زادآوری خودش یکی از مسایل مهم ماست. این اختلاط ژنی نه‌تنها موجب تعدد سگ‌های بلااستفاده می‌شود، بلکه موجب بیماری‌هایی هم میان این حیوانات است.

+به عنوان کلام آخر بفرمایید؟

-کلام آخر این‌که ما بعد از یک‌سال‌ونیم تصمیم گرفتیم یک روستا را به عنوان هدف انتخاب کنیم تا بتوانیم کلیه‌ی مسایل محیط‌زیستی را در آن‌جا عملی کنیم. در نتیجه روستای رزق‌آباد از طرف جهاد کشاورزی و هم از طرف مؤسسه‌ی ما انتخاب شد. در حال حاضر هم مشغول کارهای اداری‌اش هستیم تا ادارات مرتبط مثل دامپزشکی، بهداشت، نیروی‌انتظامی، بخشداری، جهادکشاورزی دستورات لازمش را صادر کنند. با این کار می‌توانیم فعالیت خودمان را آغاز کنیم و در روستاها نسبت به آگاه‌سازی دامداران و آموزش و حمایت برای عقیم‌سازی و واکسناسیون و صدور شناسنامه سگ‌هایشان اقدام کنیم. خب! کنترل جمعیت سگ‌ها به‌مراتب هزینه‌ی کمتری دارد. برای عقیم‌سازی هر سگ ما حدود 350 تا 400 هزارتومان هزینه می‌کنیم که این هزینه برای جمع‌آوری و نگه‌داری آن‌ها به مراتب بیشتر است. إن‌شاءالله ما با شروع کار به مردم عزیز اطلاع خواهیم داد تا در جریان فعالیت‌ها قرار بگیرند و این کار را به دیگر روستاها هم تعمیم خواهیم داد. امیدواریم در حوزه‌ی شهری هم شهرداری محترم مکانی را برای این کار اختصاص دهد تا در شهر هم این کار را عملی کنیم.

<div id="div_eRasanehTrustseal_91824"></div>
<script src="https://trustseal.e-rasaneh.ir/trustseal.js"></script>
<script>eRasaneh_Trustseal(91824, true);</script>