نگاهی به بافت فرسوده کاشمر همزمان با سالگرد زلزله بـم
19 سال پیش در نیمه اول دی ماه زلزله ای در بم به وقوع پیوست که ظرف 17 ثانیه شهر 70 هزار نفری بم را با خاک یکسان کرد. در این واقعه 32 هزار نفر کشته شدند.
بررسی‌های علمی در سال‌های اخیر ثابت کرد که شدت زلزله بم در مقایسه با بسیاری از زمین لرزه های به وقوع پیوسته بعدی چندان قوی و سهمناک نبود ولی آنچه که باعث شد این زلزله به یکی از پر‌تلفات‌ترین حوادث صدسال گذشته جهان تبدیل شود، بافت قدیمی واحدهای مسکونی و ناکارآمدی معابر و تأسیسات عمومی شهرستان بم بود. در واقع اگر منازل مسکونی بم از جنس خشت و گل نبود و تأسیسات و معابرعمومی این شهر در برابر لرزش زمین مقاومت بیشتری داشت، شاید امروز ۷۰ درصد از کشته شدگان آن سانحه دلخراش زنده بودند.
توجه به بحث زلزله در کاشمر بدین جهت اهمیت دارد که کاشمر در مجاورت گسل درونه قرار دارد و از طرفی پیوند این گسل، با گسل ریوش، باعث تعدد زلزله در این دیار شده است. کاشمری‌ها بارها و بارها زلزله را تجربه کرده اند و گاهی فواصل زمانی وقوع زلزله آن قدر به هم نزدیک بوده که به اجبار در خارج از خانه سکونت کرده اند.
بنا به مطالعات انجام شده 129370 نفر از مردم دیار ترشیز در محدوده بسیار نزدیک گسل درونه استقرار یافته اند. از جمعیت فوق 99700 نفر در چهار منطقه شهری مستقرند که با توجه به تراکم جمعیت، مشکلات ساخت و ساز در این فضا بیشتر خواهد بود.
با عنایت به آنچه نوشته شد به نظر می‌رسد یکی از موضوعات مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد رعایت استاندارد در ساخت و سازهاست . به همین منظور در این گزارش بر آن شدیم وضعیت کاشمر را از لحاظ کمیت و کیفیت بافت فرسوده بررسی کنیم . جهت استحضار مخاطبان گرامی باید متذکر شوم بافت فرسوده یعنی مناطقی که دارای حداقل 50 درصد ناپایداری در بناهای موجود با عرض 6 متر باشد و همچنین 50 درصد ساختمان‌ها در آن مساحتی کمتر از 200 متر مربع داشته باشند.
ابتدا نظر مهندس اصغـــر کوهســرخـی شهردار کاشمر را در این مورد جویا شدیم.
وی با اشاره به اهمیت تــوجــه به تـاب‌آوری شهــری در بــلایای طبیعـی، اظهار داشـت: یکی از شاخـص هـای توسعه پایدار شهر، توجه به تاب‌آوری شهری در بلایایی طبیعی همانند زلزله می باشد.
شهردارکاشمر گفت: نرخ جمعیت‌پذیری شهرها با سرعت بالایی در کشور در حال افزایش است اما نظام فنی و برنامه‌ریزی هم وزن با اهمیت این مساله پیشرفت نمی‌کند. کوهسرخی ، با تاکید بر اینکه بافت فرسوده از معضلات مهم شهرها محسوب می‌شود، ادامه داد: به عنوان طراحان شهری باید نگاه نقادانه‌ای به مسائل شهری داشت.
مهندس کوهسرخی اذعان داشت: در حال حاضر بافت فرسوده شهر کاشمر تحت چهار عنوان بافت تاریخی بامساحت 595919 مترمربع ، بافت میانه با مساحت 912806 متر مربع ، بافت روستایی شهری دارای هسته روستایی 847891 متر مربع و بافت حاشیه ای به مساحت 6779970 متر مربع در کاشمر مورد بررسی قرار گرفته است.مساحت محدوده خدمات بر اساس آخرین طرح جامع مصوب 1643 هکتار می باشد.
مهندس کوهسرخی اذعان داشت: طرحی هایی در دست تدوین داریم تا از طریق احصاء نیازها و واکاوی مشکلات شهروندان ساکن در بافت‌های نیازمند بازآفرینی با استفاده از توان تخصصی و اجرایی دفاتر خدمات توسعه و نوسازی محله اقدام به تهیه بسته تشویقی اجرایی نماییم.
وی افزود: طرح های تشویقی که دولت برای این امر در نظر گرفته است شامل 50 درصد تخفیف در عوارض پروانه و تراکم ساخت در محلات بافت فرسوده است که میزان استقبال مردم از این میزان تخفیف درخور توجه نیست.
غلامحسین محمدیان رئیس اداره گردشگری و میراث فرهنـگی کاشمر هم در این مورد با بیان این که چهار نوع بافت را در این موضوع تعریف می‌کنیـم گفـت: بافت‌های تاریخی اولین نوع بافت فرسوده است که در مواردی دارای ارزش تاریخی هستند مثل خانه دانش که قابلیت حفظ و احیا را دارند. خانه دانش یک بافت با ارزش متعلق به دوره‌ی پهلوی و اواخر قاجار است، باید این بافت را حفظ کنیم و به سوی بازآفرینی برویم تا نهایتا هویت شهر حفظ شود. دومین نوع، بافت های تاریخی فاقد ارزش می باشند . به این‌ها بافت میانی می‌گویند که اگر دارای هویت هستند باید به آن‌ها هویت داد و اگر قابل نگهداری هستند باید از آن‌ها نگهداری کرد و در غیر این صورت آن‌ها را باید با مصالح و ساخت روز بازآفرینی کرد. سوم بافت های فرسوده روستایی شهری هستند، مشخص است این بافت ها در یک دوره ارزش داشته اند و الان ارزش آن‌ها به پایان رسیده است و قابلیت نگهداری ندارند باید مدیریت کلان شهری برایشان تدبیری بیاندیشد و در حوزه مدیریت بازآفرینی شهری است، چهارم بافت های فرسوده حاشیه ای است، در حاشیه هر شهر بافت هایی وجود دارد که فاقد ارزش نگهداری است و مدیریت این بخش بر عهده اداره شهرسازی است.
محمدیان با اشاره به این که در حوزه گردشگری هدف‌گذاری انجام شده اظهار داشت: با این هدف که بافت های تاریخی با ارزش را باید مورد توجه قرار دهیم برنامه‌ریزی کردیم و با شهرداری هم صحبت کردیم . شهردار محترم موافقت کرد و کارهایی انجام شده است. بر اساس بودجه های دولتی کار می‌کنیم و هدفمان نگهداری این مکان‌هاست.
وی افزود: بحث خندق در ابتدا مورد توجه قرار گرفته است و در ستاد بازآفرینی که صحبت کردیم. بافت‌ها را شناسایی و ارزیابی کردیم و بخش هایی که قابل بازآفرینی هستند را مشخص کردیم.
محمدیان با بیان این که ما 9 منطقه را در کاشمر تعریف کردیم: در این بافت ها یک سری ابنیه تاریخی وجود دارد که قابل احیا و بازآفرینی است و ارزش دارد که باید در قالب هویت بخشی شهرستان کاشمر این ها را حفظ و مرمت کنیم. باید این معضل را در نظر بگیریم که تعداد زیادی از این بافت ها در اختیار ورثه هستند. این افراد اطلاعات زیادی در حوزه میراث فرهنگی و بازآفرینی و استفاده بهینه ندارند به همین دلیل به سمت بازآفرینی نمی روند. باید به سمت و سوی آموزش این افراد حرکت کنیم. یکی از اهداف ما این است که با مالکان صحبت کنیم و بناهای تاریخی با ارزش را به اقامتگاه‌ها و رستوران‌های سنتی و یا پاتوق های فرهنگی تبدیل کنیم تا دارای ارزش اقتصادی شوند. تعدادی از این خانه ها با مرمت و مقاومت بخشی برای زائران قابل استفاده می شوند تا ماندگاری زائر هم در این شهر بیشتر شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی اضافه کرد: کاشمردارای بافت تاریخی است که شهروند، گردشگر و زائر از این بافت بازدید نمی کند . هدف ما تبدیل برخی از مکان های شاخص شهرستان به بافت‌های قابل دسترسی برای زائران است.
نویسنده: فاطمه نبوی ثالث 
.JPG)
نوشتن نظر:
ارسال پاسخ