جشن‌ها و ولادت‌های ترشیز و احیاء سنت‌های اصیل
ترشیز در زمینه‌ی مراسم‌های مختلف مذهبی، ریشه و تاریخی با اهمیت دارد. اهمیت این منطقه در حوزه‌ی مذهب نیز قابل‌توجه است. اعتقاد و اهمیت مذهب در هر فرهنگی، با توجه به شاخص‌های معماری، اعتقادی، فرهنگی، سیاسی و... قابل بررسی و تحلیل است. قدیم‌ترین سندی که در دست است و می‌توان به آن استناد کرد، ذکر «جامع» ترشیز در قرن چهارم در کتاب «احسن‌التقاسیم فی معرفة‌الاقالیم» «مَقْدسی» است. در آن کتاب پس از توضیح ساختمان و ساختار جامع «طرثیث» جایگاه و اهمیت آن را پس از جامع دمشق برمی‌شمارد و این قیاس خود نشان‌دهنده‌ی اهمیت علم فقه و کلام و شریعت در این منطقه است. البته این موضوع خود نیازمند تحقیق و پژوهشی دقیق است. از سوی دیگر، وجود موقوفات این منطقه، که می‌توان از دوره‌ی صفویه به آن پرداخت و مورد بررسی قرار داد، نشان‌گراعتقادات برجسته‌ی مردم این دیار است. از طرفی، سنت‌ها و آیین‌های متعدد که هرکدام به‌نوبه‌ی خود قابل بررسی است و هرکدام دارای اهمیت است و ریشه‌ای استوار از اعتقادات مذهبی به‌حساب می‌آید. هم چنین در افواه مردم نیز گفته و شنیده می‌شود که این شهر را «نجف ثانی» می‌گفته‌اند. (فرهنگ شفاهی، نگارنده) کاشمر، از لحاظ فرهنگی نیز قابل توجه است. به بیان دیگر، هم به سنت‌های مذهبی پای‌بند بوده و مانده است و هم از سوی دیگر، فرهنگ مدرن را، تا آن‌جا که خلاف شریعت و باور و منافی افکارش نبوده، پذیرفته است. از همین‌رو می‌توان این مسایل را به‌طور جداگانه بررسید و در نهایت می‌توان مدعی شد که به یک نقطه منتهی می‌شود.
فرهنگ و آیین‌های مذهبی:
یکی از سنت‌های مهم منطقه‌ی ترشیز و علی‌الخصوص کاشمر، برجستگی و اهمیت ماه «محرم و صفر» است. سنت‌هایی که کم‌وبیش هنوز در حال اجراست. در این میان بعضی از سنت‌ها به دست فراموشی سپرده شد که با همت و تلاش «شورای هیئات مذهبی کاشمر» و هم‌چنین همت و تلاش و پشتکار آقای «علی ناظمی» احیاء و یا در حال احیاء دوباره است.
در کاشمر، مراسم‌های عزاداری محرم و صفر با آداب و رسوم منحصربه‌فرد خود هرساله اجرا می‌شود. راه انداختن دسته‌های عزاداری از روز پنجم محرم و رفتن به هیئت‌های مختلف به مناسبت‌های هر روز این ماه، برای عرض تسلیت، یکی از سنت‌های کهن و ریشه‌دار این شهر است. هم‌چنین، علم‌گردانی، علامت‌گردانی، پرچم‌گردانی، سیاه‌پوش کردن هیئت‌ها و قرار دادن پرچم و علم عزا مقابل تکیه‌ها و هیئت‌ها تا پایان ماه صفر، از دیگر آداب و رسوم و فرهنگ و آیین عزای این شهر به‌حساب می‌آيد. از سوی دیگر، در روز پنجم محرم که دسته‌های عزاداری در خیابان به‌راه می‌افتند، مرسوم است که به هیئت «حیدری» کاشمر می‌روند. این حرکت خود نمادی از کسب اجازه و عرض تسلیت به ساحت حضرت علی (ع) به‌حساب می‌آید.
مراسم شام غریبان هم در این شهر سبک و سیاق و شیوه‌ی خود را دارد که این موضوع هم در فرهنگ عزا و سوگ این شهر دارای برجستگی است. برجستگی و اهمیت دیگر این است که پایان روز عاشورا، آغاز شب شام غریبان است و در هیئت‌ها و تکیه‌ها عزاداری برپا می‌شود و روز بعد تمامی هیئت‌های کاشمر، برای عرض تسلیت، به هیئت «حسینی» عزیمت می‌کنند.
مراسم میلاد اهل بیت:
در گذشته، جشن‌های ولادت اهل بیت با آداب و رسوم خاص خود برگزار می‌شده است. یکی از این آداب و رسوم که از میان رفته بود و مجدد با هماهنگی و پیگیری شورای هیئات مذهبی کاشمر، رو به احیاء گذاشت، مراسم «چاووشی‌خوانی» است. در گذشته مراسم شادی و ولادت‌ها با برگزاری در تکیه‌های مختلف و نوحه‌خوانی و مدیحه‌سرای همراه می‌شد. هم‌چنین بسته‌های نقل و شیرینی و کشمش که به آن «مشکل‌گشا» هم گفته می‌شد، بین مردم توزیع می‌گردید. این فرهنگ رفته‌رفته جایگزین سنت چاووشی‌خوانی گردید؛ امسال با همت و همکاری علاقه‌مندان و دل‌بستگان اهل بیت و گروه جهادی «مهدیه‌ی کاشمر»، «شهرداری کاشمر»، «صندوق قرض‌الحسنه‌ی حضرت امام حسین ع»، «شورای هیئات مذهبی کاشمر» مراسم‌ها و آیین‌های گذشته را در قالب کاروان‌های جشن و سرور همراه با چاووشی‌خوانی در خیابان‌های کاشمر شاهد بودیم.
اولین گام در این راستا، در ولادت حضرت علی (ع) برداشته شد. در شب ولادت حضرت علی کاروان جشن و سروری در خیابان به راه افتاد و از مسیر مهدیه‌ی کاشمر به سمت هیئت حیدری حرکت کرد. در میان مسیر، مردم و کسبه نیز با شیرینی و شربت از این کاروان پذیرایی کردند. هم‌چنین، چاووشی‌خوانان پیشکسوت کاشمر تا مقابل هیئت حیدری، به چاووشی‌خوانی پرداختند که این خود موجب آشنایی مردم و علی‌الخصوص نسل جوان با فرهنگ چاووشی‌خوانی به‌حساب می‌آید.
چاووشی‌خوانی یک رسم دیرینه در فرهنگ خراسان و مردم کاشمر است. چاووشی‌خوانی در مراسم‌های مختلفی هم‌چون: عزیمت و یا بازگشت حجاج از سفر خانه‌ی خدا، عزیمت و بازگشت از سفرهای زیارتی و عتبات عالیات، بازگشت از مشهد، مراسم عروسی، آغاز ماه مبارک رمضان، آغاز ماه محرم و... به‌کار می‌رفته است. نوای چاووش یا «چوْوُش» در واقع جهت تهییج مردم برای رفتن به سفرهای زیارتی بوده است. چراکه سفرها در گذشته بسیار طولانی و مسیرها پرخطر بوده است و اصطلاحاً با این اشعار و آن نواها دل زُوار را محکم می‌کرده‌اند تا پای به راه نهند و سفر آغاز کنند.
هم‌چنین در مراسم‌های شادی و ولادت‌ها و جشن‌ها با خواندن چاووشی، مردم همراهی می‌کرده‌اند و با ذکر صلوات که در پایان هر دو بیت ختم می‌شده، آن مراسم را متبرک می‌کرده‌اند.
یکی دیگر از مراسم‌ها و ابتکارات شورای هیئات مذهبی کاشمر، برگزاری مراسم سوم شعبان ولادت حضرت امام حسین (ع) و هم‌چنین ولادت حضرت صاحب‌الزمان (نیمه‌ی شعبان) بوده که با همکاری شهرداری و گروه جهادی مهدیه‌ی کاشمر و صندوق قرض‌الحسنه‌ی امام حسین (ع) برگزار گردیده است. مراسمِ این دو روز با ایجاد 3 موکب در شب ولادت امام حسین و هم‌چنین برپایی موکب در شب ولادت امام زمان و برگزاری جشن خیابانی و اجرای گروه سرود مقابل صندوق قرض‌الحسنه‌ی امام حسین و پوشش تصویری مراسم جشن در داخل هیئت مهدیه کاشمر برگزار گردید.
برپایی این مراسم با اتکا به سنت‌های منطقه نه‌تنها موجب نشاط اجتماعی است بلکه در زمینه‌ی جلوگیری از بعضی تهاجم‌های فرهنگی در حوزه‌ی مراسم‌های مذهبی نیز مؤثر است. هم‌چنین این نوع مراسم‌ها نیز می‌تواند نسل جوان را بیش از پیش به خود جذب کند و بیشتر با ریشه‌های فرهنگی این شهر آشنا سازد.
.jpg)
.JPG)
نوشتن نظر:
ارسال پاسخ