اصالت و ارادت، رمز دلنشینی مراسم روضه خانگی در کاشمر

روضه های خانگی از گذشته های دور زینت بخش خانه کاشمری ها بوده است. تاریخ نویسان ، تاریخچه روضه خوانی در ایران را از عهد صفویه می دانند و می گویند کمی پیش از آغاز عهد صفویه، ملاحسین کاشفی با نگارش کتاب «روضه الشهدا» سنگ بنای روضه خوانی را پایه گذاری کرد. اما باید گفت از تاریخ روضه خوانی در کاشمر اطلاع دقیقی موجود نیست. مادرم به نقل از مادربزرگم می گوید که در خانه آنها در جوانی روضه خوانی برقرار بوده و قبل از آن هم در خانه جد مادریم روضه خوانده می شده است ، با در نظر گرفتن این اقوال می توان قدمت روضه خانگی در کاشمر را حدود 200 سال تخمین زد. البته باید متذکر شد برآورد این عدد بر اساس روایت راویان است نه بر اساس پژوهش و مطالعات میدانی.

روضه های هفتگی، دوشنبه اول ماه، چهارشنبه آخر ماه، ایام فاطمیه ، روضه های ایام شهادت ائمه اطهار و معصومین، روضه حضرت رقیه، روضه حضرت ابوالفضل(ع)، روضه ایام محرم و اربعین ، چهل و هشتم و شهادت امام رضا (ع) از روضه های هستند که در کاشمر برگزار می شده اند . بعضی افراد در کاشمر هنوز هم روضه های را چند روز متوالی برپا می کنند . سه روز روضه خوانی و روضه های ده روضه ایام فاطمیه که دهه اول و دهه دوم خوانده می شود هنوز در کاشمر رایج است. هر چند پذیرایی مرسوم روضه های خانگی «چای» است ولی امروزه معمولا پذیرایی منحصر به چای نیست و هر خانواده خود را موظف می کند که وسایل پذیرایی بیشتری برای مهمان تدارک ببیند.میوه و شیرینی ، حلوا و شله زرد، گاهی آش و حلیم و گاهی عدس پلو به پذیرایی مرسوم و سنتی اضافه شده است.

روضه در خانه ای از جنس خاطره
روضه های خانگی در خانه های قدیمی حال و هوای دیگری داشت. بعد از ظهرهای سه شنبه خانه ما عطر و بوی روضه می گرفت. روضه های هفتگی که در این خانه برپا می شد در عین سادگی با اصالت بود. خانه ای نه چندان بزرگ با سه اتاق مشرف به حیاط در یک سمت ساختمان و یک حوض که از ملزومات خانه های آن زمان بود در سمت دیگر.

بعد از ظهرهای سه شنبه های تابستانی حیاط خانه آب پاشی می شد و صفایی به آن داده می شد. دیوارهای کاهگلی و حیاط خشتی از بوی آب و کاهگل پر می شد . بعد نوبت پهن کردن فرش ها می رسید . فرش ها و زیراندازها بین فضای ساختمان تا حوض به اندازه ای که 40 تا 50 نفر مسجدوار بتوانند بنشینند پهن می شد. سماور بزرگی در کنار حیاط برای تدارک « چای روضه» جای گذاری می شد و یک «چای ریز» مسئولیت به عهده می گرفت که «چای روضه» باید عطر خاص خودش را داشته باشد . چای آن زمان با زیراستکانی ورشو بین مستمعین گردانده می شد و به اصطلاح مستمعین با چای قند پهلو پذیرایی می شدند. جای نشستن مردها و زن ها تا حدودی مشخص بود . مردها نزدیک به منبر روضه خوان می نشستند و معمولا فاصله ای بین زن ها و مرد ها می گذاشتند . این فاصله یا با پهن کردن فرش ها و گاهی هم با بستن چادر بین زنان و مردان مشخص می شد . روضه خوان که بر منبر می نشست ابتدا مسئله ای شرعی از توضیح المسائل را بیان می کرد . مرسوم بود بعد از بیان مسئله افرادی که سوال شرعی دارند از خطیب بپرسند. بخش بعدی بیان حدیثی از ائمه اطهار و امامان معصوم (ع) بود و یا پندی اخلاقی بیان می شد که این قسمت با سلیقه و انتخاب خطیب می توانست جذابیت سخنان را کم یا زیاد کند، سخنان واعظ با ذکر مصیبتی از امام حسین (ع) و یارانش و یا ائمه معصومین به پایان می رسید. در کاشمر مرسوم است که میزبان ابتدای جلسه روضه به روحانی یا واعظ جلسه می گوید که به کدام یک از امام معصوم(ع) متوسل شده است و روحانی هم مبنای و محتوای مطلب سخنانش همان می شود که میزبان خواسته است. گاهی روضه حضرت علی اکبر(ع) خوانده می شود، گاهی روضه حضرت رقیه(ع)، گاهی روضه حضرت زهرا(س)، گاهی روضه حضرت ابوالفضل(ع) و گاه روضه امام حسین (ع).

چرا روضه خانگی

پدرم معتقد بود وقتی روضه امام حسین (ع) در خانه‌خوانده می‌شود موجب نور و برکت در خانه و عزت و آبرو برای اهالی خانه است.

یک کارشناس مذهبی می گوید: اصلاً اساس و مبنای اسلام بر دعوت خانه و خانواده است. خانواده در اسلام حرف اول را می‌زند. قرآن هم همین را می‌گوید. می‌گوید اول خودت و خانواده‌ات را به دین‌داری هدایت کن. پیامبر (ص) تلاش اصلی‌شان در تربیت خانواده بود و ما نتیجه این تربیت را در حادثه عظیم کربلا می‌بینیم. خانواده سیدالشهدا هم‌قدم به قدم همراه او آمدند. خانواده ایشان همراهش بودند که کار جلو رفت. خانواده‌های ما هم نیازمند این ارتباط و نیازمند به این تربیت هستند. باید در وجود فرزندان و حتی شیرخواران ما عشق به ولایت اباعبدالله به وجود بیاید و راهش اقامه روضه‌های خانگی است.